To twoja pierwsza praca? Nie jesteś pewien, czy umowa zlecenie jest dla ciebie? Podpowiadamy, jak bezpiecznie zawrzeć umowę zlecenie, jakie są twoje prawa i obowiązki, a także-jak ją poprawnie rozliczyć.
Na czym polega praca na podstawie umowy zlecenia – podstawowe cechy umowy zlecenia
Umowa zlecenie zwana jest inaczej zatrudnieniem samopracowniczym. To jedna z szeregu umów cywilnoprawnych, regulowanych przez przepisy Kodeksu Cywilnego (Art. 734-751 Kodeksu cywilnego), nie zaś Kodeksu pracy. Zawierana jest przez Zleceniobiorcę i Zleceniodawcę z określeniem obowiązków obu stron w treści umowy podczas wykonywania zlecenia. Przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania wskazanych w umowie określonych czynności (wykonania zlecenia), natomiast za zrealizowane czynności prawne (przedmiot odpłatnego zlecenia) Zleceniodawca ma obowiązek wypłaty wynagrodzenia na warunkach sprecyzowanych w umowie zleceniu. Jego wysokość jest równa co najmniej wartości minimalnej stawki godzinowej, wynikającej z ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
Umowa tego typu nazywana jest często pogardliwie „śmieciówką” -czy słusznie?
Prawa i obowiązki po stronie dającego zlecenie i przyjmującego zlecenie
Do najważniejszych obowiązków osoby wykonującej pracę należą:
- wykonanie czynności prawnej na rzecz lub w imieniu zleceniodawcy,
- zachowanie należytej staranności,
- informowania o przebiegu i wynikach pracy,
- sprawozdania ze zrealizowanych zadań po ich ukończeniu -w związku z ustaleniem stawki minimalnej przedsiębiorca ma obowiązek ewidencjonowania czasu przepracowanego przez zleceniobiorcę.
W szczególnych przypadkach (w odróżnieniu od umowy o dzieło) Zleceniobiorca może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej – o ile nie ma co do tego przeciwwskazań i wynika to z umowy (odpowiednie zapisy umowy na to zezwalają). Co warte podkreślenia- w tej sytuacji Zleceniobiorca jest odpowiedzialny za jakość wykonanej usługi na równi z osobą trzecią.
Przyjmujący zlecenie ma także szereg praw, do których zaliczamy:
- brak konieczności wypełniania poleceń zlecającego precyzujących, co i jak detalicznie należy wykonać -w tym zakresie umowa zlecenia różni się od umowy o dzieło (Zleceniobiorca ma dowolność wykonania zadania, o ile jego wynik będzie zgodny z oczekiwaniem w zleceniu),
- ma prawo decydować o miejscu i czasie pracy bez konieczności uzyskania zgody,
- możliwość wynegocjowania płatnej przerwy w pracy z odpowiednim zapisem w umowie,
- uprawnienie do korzystania z płatnego zwolnienia chorobowego- o ile oczywiście nie masz zaległych składek na ubezpieczenie chorobowe.
Do obowiązków Zleceniodawcy natomiast należy naliczanie i odprowadzenie składek na ubezpieczenia społeczne do ZUS-u. Zobowiązany jest także do zgłoszenia zleceniobiorcy do wszystkich obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (emerytalnego i rentowego -ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne).
Zawarcie umowy zlecenia. Dla kogo umowa zlecenie jest najkorzystniejsza?
Kluczowe elementy, które powinny się znaleźć w treści umowy zlecenia:
- oznaczenie stron umowy (dane zleceniobiorcy i zleceniodawcy),
- określenie przedmiotu zlecenia,
- wysokość wynagrodzenia – o ile nie sprecyzowano, że umowa jest nieodpłatna,
- datę rozpoczęcia oraz zakończenia umowy,
- forma zapłaty (opcjonalnie),
- podpisy obu stron.
Ograniczenia umowy zlecenia:
- kodeks cywilny nie gwarantuje takich uprawnień, jak kodeks pracy,
- wynagrodzenie oscyluje raczej w granicach płacy minimalnej,
- nie posiadasz uprawnień do płatnego urlopu,
- ciężarne kobiety nie skorzystają z ochrony prawnej,
- może ona zostać rozwiązana w dowolnym momencie (nie obowiązuje termin wypowiedzenia -w przeciwieństwie do umowy o pracę).
Wypowiedzenie umowy zlecenia
Umowę zlecenia można wypowiedzieć w każdym momencie chyba, że obowiązuje okres wypowiedzenia. Pamiętać należy jednak o tym, że powinien zwrócić Zleceniobiorcy wydatki, jeśli ten je poniósł w celu wykonania umowy. Jeśli z kolei po stronie Zleceniobiorcy wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, ponosi on odpowiedzialność za powstałą szkodę, wynikającą z niewykonania zlecenia zgodnie z art. 746 Kodeku cywilnego.
Po wygaśnięciu lub rozwiązaniu umowy zleceniodawca nie musi wystawiać nam świadectwa pracy, ale można o nie poprosić. Wówczas tego typu zaświadczenie jest kwalifikowane jako potwierdzenie doświadczenia zawodowego.
Czy umowa zlecenie może stać się umową o pracę?
Zlecenie najczęściej ma charakter tymczasowy -po jej wykonaniu umowa wygasa z punktu widzenia przepisów prawa. Stąd tego typu umowy zawiera się na czas wykonania określonych w umowie czynności. Oczywiście, istnieje możliwość zawarcia takiej umowy na czas nieokreślony, ale przed podpisaniem takiego dokumentu warto zadać sobie pytanie, czy nie jest ona w rzeczywistości umową o pracę. Inną opcją jest, by zawnioskować w sądzie pracy o ustalenie stosunku pracy, gdy:
- wykonujemy pracę konkretnego rodzaju,
- wypełniamy polecenia zleceniodawcy,
- pracujemy we wskazanym przez niego miejscu i czasie,
Jeśli sąd pracy stwierdzi, że wykonujemy obowiązki na podstawie umowy o pracę, a nie umowy- zlecenia – przysługują nam wszystkie uprawnienia pracownicze.
Podsumowanie
Cechy umowy zlecenia są dla jednych przekleństwem (brak stabilności, brak możliwości rozwoju zawodowego), natomiast dla innych -są przepustką do decydowania o tym, kiedy, komu i jak świadczyć pracę. Warto zawrzeć umowę cywilnoprawną, jeśli preferujesz elastyczne podejście do pracy i nie jest to twoje główne źródło utrzymania.
Jeśli jednak planujesz długi urlop lub macierzyństwo bądź chciałbyś pozyskać stabilne, długoterminowe źródło zatrudnienia -nie jest to korzystna dla ciebie forma stosunku pracy.
